e-CMR – historia elektronicznego listu przewozowego
Elektroniczny list przewozowy to ekologiczny i zarazem bezpieczny dokument zastępujący stosowane od kilkudziesięciu lat papierowe druki CMR.
Wszystko zaczęło się w Genewie 19 maja 1956 roku. Wtedy dziewięć europejskich państw – w tym i Polska – podpisało Konwencję o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów.
Warto też podkreślić, że powszechnie stosowany akronim, czyli CMR, wziął się od Convention relative au contrat de transport international de marchandises par route, a więc po prostu od pełnej nazwy konwencji w języku francuskim.
W konwencji tym ustalono m.in. zasady i obowiązki nadawców i przewoźników wprowadzając także pojęcie listu przewozowego będącego dowodem zawarcia umowy przewozu.
Kolejną ważną datą jest rok 1976 rok. Wtedy to Międzynarodowa Unia Transportu Drogowego – z ang. International Road Transport Union (IRU) – przy udziale Międzynarodowej Izby Handlowej (z ang. International Chamber of Commerce) opracowała wzór listu przewozowego CMR.
Papierowy standard w transporcie i logistyce
W 2007 roku formularz CMR ten został zmodyfikowany i do dzisiaj jest używany przez wszystkie ogniwa w całym łańcuchu dostaw, chociaż – co warto podkreślić – sama konwencja nie precyzuje, jak wyglądać powinien taki papierowy dokument.
Jednak przez lata wypisywany zazwyczaj w trzech egzemplarzach formularz CMR (dla nadawcy, przewoźnika i odbiorcy) stał się powszechnym drukiem używanym przy międzynarodowym transporcie rzeczy.
Przeczytaj też: e-CMR – opinia prawna dotycząca elektronicznego listu przewozowego
Jednak rozpowszechnienie się komputerów a potem smartfonów w połączeniu z wprowadzeniem ogólnodostępnej i szybkiej łączności internetowej, było przyczyną stworzenia Protokołu dodatkowego do Konwencji o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) dotyczący elektronicznego listu przewozowego.
Sporządzony 20 lutego 2008 roku w Genewie dokument wprowadza do Konwencji CMR pojęcie elektronicznego listu przewozowego.
Taki e-CMR wystawiony przy użyciu komunikacji elektronicznej przez przewoźnika, nadawcę lub inną stronę zainteresowaną wykonaniem umowy przewozu spełniający konkretne wymagania ma taką samą wartość dowodową i ten sam skutek, co tradycyjny, czyli drukowany list przewozowy.
Uwierzytelnienie elektronicznego listu przewozowego
Aby e-CMR spełniał wszystkie wytyczne zawarte w Protokole dodatkowym wymagane jest uwierzytelnienie go przez strony umowy przewozu przy użyciu wiarygodnego podpisu elektronicznego poprzez powiązanie go z cyfrową „CMR-ką”.
Metoda podpisu elektronicznego jest wiarygodna, jeśli podpis elektroniczny:
a) jest w jednoznaczny sposób powiązany z sygnatariuszem;
b) umożliwia identyfikację sygnatariusza;
c) został utworzony przy użyciu środków, które sygnatariusz może utrzymywać pod swoją wyłączną kontrolą; oraz
d) jest powiązany z danymi, których dotyczy, w sposób umożliwiający wykrycie jakichkolwiek późniejszych zmian.
Ponadto e-CMR może być również uwierzytelniany przy użyciu jakiejkolwiek innej elektronicznej metody uwierzytelnienia dozwolonej przez prawo kraju, w którym został wystawiony a dane w nim zawarte muszą być dostępne dla każdej stron do tego uprawnionej.
Protokół dodatkowy wszedł w życie 5 czerwca 2011 roku i do dziś (stan na 22 października 2020 roku) akceptuje jej postanowienia 29 państw, w tym Polska, która przystąpiła do programu 11 września 2019 roku.
Pierwszy transport z użyciem e-CMR
Do pierwszego przewozu z wykorzystaniem elektronicznego listu przewozowego doszło w styczniu 2017 roku. Przewożący pomarańcze zestaw przemierzył 1300 kilometrów z hiszpańskiej Huelvy do miasta Perpignan we Francji.
Przy organizacji tego pierwszego testu w realnych warunkach brali udział przedstawiciele m.in. IRU czy hiszpańskich i francuskich związków transportu drogowego.
W Polsce pierwszy oficjalny testowy przewóz z udziałem e-CMR odbył się 8 września 2020 roku przy autostradzie A1 na wysokości MOP Starcza pod Częstochową.
Przeczytaj też: e-CMR.eu – weryfikator e-CMR i podpisu elektronicznego
Test transportu jadącego z Litwy, przez Łotwę, Estonię i Polskę przeprowadzono przy udziale inspektorów WITD Katowice we współpracy z Głównym Inspektoratem Transportu Drogowego, Ministerstwem Infrastruktury, Służbą Celno-Skarbową oraz firmami tworzącymi system z państw nadbałtyckich. Niebawem do Protokołu dodatkowego przystąpią kolejne państwa, w tym Niemcy czy Włochy.
Co istotne, Komisja Europejska pracuje już od dawna nad standardami technicznymi informacji o elektronicznym transporcie towarowym (eFTI), które sprawią, że od 2026 roku wszystkie kraje Unii Europejskiej będą zobligowane do akceptowania zdigitalizowanych dokumentów przez certyfikowane platformy, takie jak Trans Assist.